خاک برداری و گودبرداری از اقدامات مهم در پروژه‌های ساخت‌و‌ساز به‌منظور افزایش مقاومت بنا و هم سطح‌کردن زمین هستند. برخی افراد این عملیات‌ها را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند، در‌صورتی‌که تفاوت‌های بارزی نسبت به یکدیگر دارند. شما باید قبل از اجرای پروژه و آماده‌کردن زمین درباره آنها اطلاعات کافی به‌دست آورید.
مهندسین و مجری‌های ساخت‌و‌ساز قبل از شروع احداث پروژه‌های عمرانی باید حتماً زمین موردنظر را در برابر نیرو‌های کششی مثل زلزله و سایر عوامل آسیب‌زا حفظ کنند؛ از جمله مهمترین کار‌هایی که در این زمینه انجام می‌شود، خاک برداری و گودبرداری است.
بررسی تفاوت خاک برداری و گودبرداری کمکتان می‌کند تا متناسب با نیاز پروژه یکی از این عملیات‌ها را انجام دهید. ما اکنون به‌عنوان راهنما در کنارتان هستیم تا راهنمایی‌های لازم را در اختیارتان بگذاریم. در این زمینه می‌توانید از کارشناس‌های حرفه‌ای نیز کمک بگیرید.
آیا می دانید خاکبرداری چه تفاوتی با گودبرداری دارد؟
| معیار | خاک برداری | گود برداری |
| عمق | عمق کمتری دارد (معمولاً کمتر از 60 سانتی متر) | عمق بیشتری دارد (معمولاً بیشتر از 60 سانتی متر) |
| هدف | برای صاف کردن و هم سطح کردن زمین انجام می شود | برای ایجاد گودال یا حفره در زمین انجام می شود |
| کاربرد | برای آماده سازی زمین برای ساخت و سازهای کوچک مانند ساختمان های مسکونی و تجاری کم ارتفاع استفاده می شود | برای آماده سازی زمین برای ساخت و سازهای بزرگ مانند ساختمان های بلند، پل ها و تونل ها استفاده می شود |
| روش | معمولاً به صورت دستی یا با استفاده از ماشین آلات سبک انجام می شود | معمولاً با استفاده از ماشین آلات سنگین مانند لودر، بیل مکانیکی و کامیون انجام می شود |
| هزینه | به طور کلی هزینه کمتری دارد | به طور کلی هزینه بیشتری دارد |
در اینجا چند نمونه از خاک برداری و گود برداری آورده شده است:
خاک برداری:
- صاف کردن زمین برای ساخت یک خانه
- آماده سازی زمین برای ایجاد باغ
- حفر گودالی برای کاشت درخت
گود برداری:
- حفر فونداسیون برای یک ساختمان بلند
- ساختن استخر
- حفر تونل
در نهایت، انتخاب بین خاک برداری و گود برداری به نیازهای خاص پروژه شما بستگی دارد.
نکات مهم:
- قبل از شروع هر گونه حفاری، باید با مقامات محلی تماس بگیرید و مجوزهای لازم را دریافت کنید.
- برای انجام خاک برداری و گود برداری باید از تجهیزات و ابزارهای مناسب استفاده کنید.
- هنگام حفاری، باید به نکات ایمنی توجه کنید و از ریزش زمین جلوگیری کنید.
خاک برداری چیست؟
به‌منظور درک بهتر درک بهتر تفاوت خاک برداری و گودبرداری ابتدا باید درباره هر یک از این اقدامات اطلاعاتی به‌دست‌آورید. مدیران پروژه‌های عمرانی به‌منظور تراز‌کردن سطح زمین پروژه عملیات خاک برداری را انجام می‌دهند. طی این عملیات هر نوع پستی و بلند در سطح زمین از بین می‌رود، همچنین فرورفتگی‌ها نیز پر می‌شوند. خاکبرداری فرآیندی است که در آن خاک به صورت دستی یا با استفاده از ماشین آلات از یک مکان به مکان دیگر حفر، بارگیری، حمل و تخلیه می شود. این کار به منظور آماده سازی زمین برای ساخت و ساز، کشاورزی، زهکشی و یا سایر اهداف انجام می شود.
بعد از عملیات خاک برداری و ایجاد سطحی صاف امکان استفاده از کمپکتور و تجهیزات مشابه نیز به‌منظور افزایش مقاومت زمین وجود دارد.
گودبرداری چیست؟
مجری‌های ساخت‌و‌سازطی عملیات گودبرداری در تراز پایینتر از پی ساختمان حفاری انجام می‌دهند. در واقع هدف گودبرداری مشابه خاک برداری است و برای صاف و یکدست‌کردن سطح زمین به‌کار می‌آید، اما برای محیط‌هایی با عمق بیشتر از یک متر کاربرد دارد.
گودبرداری زمین ساختمان را در برابر عوامل آسیب‌زای مختلفی از جمله سیل، زلزله و … حفظ می‌کند و مهمترین کاربرد آن در پارکینگ ساختمان‌ها است. برای بررسی عمق در این عملیات ابتدا به نکته‌های مهمی از جمله نوع خاک، نوع زمین و … توجه می‌کنند. در واقع خاک‌ها در مدل‌های متنوعی وجود دارند و شامل دستی، لجنی یا کلنگی می‌شوند. زمین‌ها نیز شاید سخت و بسیار محکم باشند؛ بنابراین مجری‌ها ابتدا تمام عوامل را در نظر گرفته و سپس پروژه را اجرایی خواهند کرد.
در این عملیات عمق را برای زمین‌های تقریباً بزرگ 60 سانتی‌متر در نظر می‌گیرند. در برخی موارد شاید عمق نیز بیشتر از این مقدار باشد، چون عوامل مختلفی در تعیین میزان عمق تأثیرگذار هستند. برای اجرای این پروژه نیز از بیل‌های مکانیکی یا کامیون‌های بزرگ استفاده می‌شود. در برخی موارد گودبرداری را به‌صورت دستی انجام می‌دهند که تشخیص این موضوع بر عهده مهندس اجرایی پروژه است.
گودبرداری نسبت به عملیات خاک برداری پیچیدگی‌های بیشتری دارند. طی انجام این فرآیند باید به نکته‌های مهمی توجه کنید که عبارت هستند از:
جنس خاک
خاک‌ها در حین انجام پروژه‌های ساختمان رفتار‌های متفاوتی نسبت به یکدیگر نشان می‌دهند. در واقع هر خاک ویژگی مخصوص به خود را دارد، بنابراین صنعتگران قبلی از اجرایی‌کردن پروژه باید درباره این ویژگی‌ها اطلاعات کافی به دست آورند.
توجه به لرزش ها
شما باید به میزان ارتعاش‌های اطراف گود نیز توجه کنید، چون هر کدام از آنها می‌توانند باعث ریزش گود شوند. عوامل مختلفی به‌وجودآورنده ارتعاش‌ها هستند که از جمله آنها می‌توان به حرکت ماشین‌ها و ترافیک منطقه اشاره کرد.
شناختن منابع آب
شما باید قبل از اجرای عملیات حتماً به آب‌های زیرزمینی، لوله‌های آب شهری و … توجه کنید، چون آب بسیار خطرآفرین است.
چرا خاک برداری و گودبرداری انجام می‌شود؟
تنها و مهمترین دلیل خاک برداری و گودبرداری آماده‌کردن سطح زمین است. هرچند از این اقدامات روش‌های مخصوصی دارند، اما هدف هر 2 آنها ایجاد زمینی صاف، همواره و بسیار مقاوم برای اجرایی‌سازی پروژه‌های ساختمانی خواهد بود.
مراحل خاک برداری و گودبرداری چیست؟
برای انجام این عملیات‌ها باید برخی مراحل خاص را پشت سر بگذارید، اما آیا می‌دانید که این مراحل چه هستند؟
دریافت مجوز
بعد از تخریب سازه فوراً باید برای این عملیات‌ها مجوزهای لازم را دریافت کنید، در غیر این صورت شهرداری اجازه بهره‌برداری از زمین را نخواهد داد. شهرداری برای صدور مجوز ابتدا آزمایشی انجام می‌دهد. شهرداری طی این آزمایش‌ها مکانیک خاک، میزان آب‌های زیرزمینی، ساختمان‌های مجاور، خط‌های لوله آب و … را بررسی می‌کند.
شما باید متناسب با هر یک از عوامل ذکر‌شده علاوه‌بر شهرداری به‌دنبال اخذ مجوز از سازمان‌های مربوطه نیز باشید. مثلاً برای بررسی لوله‌های آب نیاز به اخذ مجوز از سازمان آب و فاضلاب است.
میزان گودبرداری یا خاک برداری
مجری‌های ساخت‌و‌ساز طی این عملیات خاک را تا جایی بر می‌دارند که به خاکی سفت و مقاومت برسند. گاهی تا رسیدن به خاک کاملاً سفت مقدار زیادی حفاری انجام می‌شود، در این زمینه باید با مواد مناسب جای خالی خاک‌های قبلی را پر کرد. مجری‌ها در این مرحله از خاک و سنگ برای پر‌کردن فضای باقی مانده استفاده می‌کنند.
بعد‌از‌اینکه به سطحی سفت و محکم رسیدید، باید با استفاده از کمپکتور‌های مناسب خاک را کاملاً فشرده کنید. حتماً این مرحله را انجام دهید، چون فشرده‌سازی از جمله مهمترین مراحل آماده‌سازی زمین‌ها است.
طی فرآیند بررسی میزان عمق حفاری حتماً باید به مازاد عمق حفر‌شده توجه کنید. مثلاً اگر مازاد عمق تا 15 سانتی‌متر بود، امکان استفاده از خاک وجود دارد، در غیر این صورت باید از یک لایه بلوکاژ و بتن استفاده کنید تا سطح مناسبی برای زمین موردنظر به‌وجود بیاید.
استفاده از ملات سیمان
مرحله آخر استفاده از ملات سیمان برای پوشاندن کف و دیواره‌ها است. با انجام این کار جلوی ریزش دیواره‌ها را می‌گیرید و مقاومت پروژه را بالاتر می‌برید.
تفاوت خاک برداری و گودبرداری
در یک تعریف ساده و کلی تفاوت خاک برداری و گودبرداری در میزان عمق حفاری مشخص می‌شود. در واقع عملیات خاک برداری فقط در تا عمق نیم‌متری قابل‌اجرا است، در صورتی که در گودبرداری عمق‌های بیشتر از نیم متر صاف و مسطح می‌گردند. در گودبرداری نیز اقدامات امنیتی بیشتری صورت می‌گرد تا جان کارکنان حین انجام پروژه حفظ شود. گاهی اعماق حفاری حتی به بالای ده متر نیز می‌رسد، بنابراین باید فضای کار کاملاً ایمن باشد.
گودبرداری به‌دلیل اجرای پروژه در اعماق زمین خطرات بیشتری نسبت به خاک برداری به‌همراه دارد. در واقع حتی طی انجام این عملیات در صورت توجه‌نکردن به نکته‌های ایمنی خطر جانی وجود دارد، به‌همین دلیل صنعتگران به ابزارهای امنیتی مختلفی نیاز دارند.
نوع دستگاه‌هایی که به‌واسطه آنها هر یک از این عملیات‌ها را انجام می‌دهند نیز با یکدیگر فرق می‌کند. برای خاک برداری از دستگاه بولدوزر و برای گودبرداری از دستگاه‌هایی مانند بیل مکانیکی استفاده می‌کنند.
خاکبرداری و گودبرداری هر دو فرآیندهایی هستند که شامل حفر و جابجایی خاک از یک مکان به مکان دیگر می شوند. با این حال، بین این دو تفاوت های کلیدی وجود دارد:
عمق:
- خاکبرداری: عمق کمتری دارد (معمولاً کمتر از 60 سانتی متر).
- گودبرداری: عمق بیشتری دارد (معمولاً بیشتر از 60 سانتی متر).
هدف:
- خاکبرداری: برای صاف کردن و هم سطح کردن زمین انجام می شود.
- گودبرداری: برای ایجاد گودال یا حفره در زمین انجام می شود.
کاربرد:
- خاکبرداری: برای آماده سازی زمین برای ساخت و سازهای کوچک مانند ساختمان های مسکونی و تجاری کم ارتفاع استفاده می شود.
- گودبرداری: برای آماده سازی زمین برای ساخت و سازهای بزرگ مانند ساختمان های بلند، پل ها و تونل ها استفاده می شود.
روش:
- خاکبرداری: معمولاً به صورت دستی یا با استفاده از ماشین آلات سبک انجام می شود.
- گودبرداری: معمولاً با استفاده از ماشین آلات سنگین مانند لودر، بیل مکانیکی و کامیون انجام می شود.
هزینه:
- خاکبرداری: به طور کلی هزینه کمتری دارد.
- گودبرداری: به طور کلی هزینه بیشتری دارد.
در اینجا چند نمونه از خاکبرداری و گودبرداری آورده شده است:
خاکبرداری:
- صاف کردن زمین برای ساخت یک خانه
- آماده سازی زمین برای ایجاد باغ
- حفر گودالی برای کاشت درخت
گودبرداری:
- حفر فونداسیون برای یک ساختمان بلند
- ساختن استخر
- حفر تونل
انتخاب بین خاکبرداری و گودبرداری به نیازهای خاص پروژه شما بستگی دارد.
بررسی انواع زمین ها در خاک برداری و گودبرداری
از‌آنجا‌که نوع زمین‌ها طی این عملیات‌ها بسیار مهم است، بنابراین انواع آنها را بررسی می‌کنیم:
- زمین دستی: برای اجرای پروژه در زمین‌های دستی نیازی به تجهیزات مکانیکی ندارید، چون خاک برداری حتی به‌صورت دستی و با ابزارهای ساده‌تر امکان‌پذیر است. این زمین‌ها دارای خاکی نرم و سبک هستند.
- زمین کلنگی: خاک این زمین‌ها نسبت به پروژه‌های دستی سفتتر است و حین اجرای پروژه رد کلنگ برروی آن باقی نمی‌ماند.
- زمین لجنی: خاک این زمین‌ها بسیار ریز است، بنابراین در صورت آغشته‌شدن به آب خیلی زود بافت لجنی مانندی پیدا می‌کنند. شما به‌راحتی با استفاده از دست می‌توانید این زمین‌ها را حفاری کنید، چون خاک بسیار نرمی دارند. در صورتی که قصد حفاری این پروژه‌ها را دارید، حتماً در فصل‌های گرم اقدام کنید که احتمال ریزش باران یا برف وجود نداشته باشد.
- زمین سنگی: زمین‌هایی از جنس سنگ و بسیار سخت را زمین سنگی می‌گویند که باید حتماً طی این پروژه‌ها از ابزارهای مکانیکی استفاده کنید. شما باید متناسب با اندازه تعیین‌شده در نقشه برای حفر این زمین‌ها اقدام کنید.
- زمین دج: اگر بعد از حفاری برروی زمین رد کلنگ باقی بماند، به آن دج می‌گویند. خاک دج نیز بسیار سفت و محکم است، برای همین برای اجرای این پروژه‌ها نیز نیاز به تجهیزات مکانیکی حرفه‌ای دارید.
نکته های مهم در خاک برداری و گودبرداری
با اطلاع از تفاوت خاک برداری و گودبرداری باید نکته‌هایی مهم درباره تفاوت‌های آنها بدانید که عبارت هستند از:
- تهیه نقشه جزء کار‌های مهم است که باعث انجام با دقت پروژه می‌شود.
- آزمایش‌های مکانیک خاک را به‌صورت کامل و دقیق انجام دهید.
- سازه‌های همسایه را حین اجرای پروژه از قلم نیندازید.
- برای اخذ مجوز حتماً به‌سراغ مراکز مربوطه به مثل سازمان آب، برق و گاز، فاضلاب، مخابرات، آتش‌نشانی و کلانتری بروید.
- جنس خاک را بررسی کنید.
- در صورت بروز هرگونه ناپایداری در دیواره‌های گود حتماً از مهاربند‌ها استفاده نمایید.
بررسی تفاوت خاک برداری و گودبرداری، ساخت بنایی مقاوم و مستحکم
با بررسی تفاوت خاک برداری و گودبرداری می‌توانید بنایی مقاوم در محل پروژه موردنظر احداث کنید. طی این فرآیند‌ها تمام آسیب‌های به‌وجود‌آمده در زمین از بین می‌روند و سطحی کاملاً صاف به‌واسطه کمپکتور‌ها و تجهیزات مشابه به‌وجود می‌آید. اکنون زمان ساخت بنا فرا می‌رسد. طی اجرای این پروژه‌ها مجری پروژه باید با دقت کامل عمق حفاری را تشخیص دهید و در صورت افزایش اعماق از مواد پرکننده مناسب استفاده کند تا زمینه مناسب برای ساخت بنای موردنظر به‌وجود بیاید.
با آگاهی از تفاوت خاک برداری و گودبرداری می‌توانید تا سال‌ها دوام پروژه‌های ساختمانی‌تان را بالا ببرید و جلوی هرگونه آسیب به آنها را بگیرید. زلزله یا مشکلات مشابه خبر نمی‌کنند و هر لحظه شاید به وقوع پیوسته و آسیب‌های جدی بزنند؛ بنابراین شما باید از قبل تمام تمهیدات امنیتی از جمله خاک برداری و گودبرداری را در نظر بگیرید تا مبادا این عوامل کوچکترین آسیبی به پروژه‌تان وارد کنند. شما می‌توانید برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه با کارشناس‌های حرفه‌ای در زمین ساخت‌و‌ساز نیز مشورتی داشته باشید.
